Tìm lời giải cho “bài toán gắn kết doanh nghiệp nội – ngoại”

Đây là nhận định của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch đầu tư Nguyễn Chí Dũng tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) giữa kỳ 2018 với chủ đề: “Liên kết Doanh nghiệp trong nước và nước ngoài – Hợp tác cùng hướng tới lợi ích chung”, do Liên minh Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam, Ngân hàng Thế giới và Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) phối hợp tổ chức ngày 4/7, tại Hà Nội.

Chưa gắn kết chặt chẽ

Bộ trưởng đánh giá, cộng đồng DN Việt Nam bao gồm DN trong nước và nước ngoài đã ngày càng trưởng thành, lớn lên cùng đất nước, đông thêm về số lượng, mạnh lên về tiềm lực và là động lực quan trọng góp phần đưa nền kinh tếViệt Nam trong thời gian qua liên tục tăng trưởng ở mức cao.

Cụ thể, đến nay, đã có 128 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư tại Việt Nam với khoảng 26.000 dự án FDI với tổng số vốn đăng ký trên 326 tỷ USD và tổng vốn thực hiện đạt trên 180 tỷ USD. Khu vực FDI ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, đóng góp khoảng 25% tổng vốn đầu tư toàn xã hội và khoảng 20% GDP, trong đó 58% vốn FDI tập trung vào lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo và tạo ra 50% giá trị sản xuất công nghiệp, đóng góp 72,6% tổng kim ngạch xuất khẩu, tạo công ăn việc làm cho 3,6 triệu lao động trực tiếp và cho 5 - 6 triệu lao động gián tiếp.

Nhận xét về sự liên kết giữa DN nội - ngoại, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng thừa nhận, khu vực đầu tư nước ngoài đã có những hiệu ứng lan tỏa đối với các lĩnh vực của nền kinh tế, thông qua việc tiếp cận công nghệ tiên tiến và chuẩn mực quốc tế trong quản trị DN, phát triển kỹ năng của lực lượng lao động, cũng như tạo ra nhiều việc làm trong các lĩnh vực của nền kinh tế… Tuy nhiên, sự liên kết giữa khu vực FDI với khu vực DN trong nước cùng tham gia chuỗi giá trị chưa đạt như kỳ vọng, phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ và hoạt động chuyển giao công nghệ còn ở mức thấp.

DN chủ động, Chính phủ đồng hành

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, để tăng cường sự liên kết đó, các DN nước ngoài cần chủ động tạo điều kiện cho các DN Việt Nam có cơ hội từng bước tham gia vào chuỗi giá trị. DN trong nước phải nỗ lực đổi mới tư duy quản lý theo hướng hiện đại, tiếp cận công nghệ tiên tiến, nâng cao kỹ năng và trình độ lao động, tăng năng lực sản xuất, chất lượng sản phẩm và năng lực cạnh tranh. “Đồng hành cùng với DN, Chính phủ phải có các biện pháp thiết thực nhằm tạo điều kiện và hỗ trợ cho sự liên kết giữa DN trong nước và DN nước ngoài một cách hiệu quả và dễ tiếp cận", Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói.

Chia sẻ về vấn đề này, ông Kim Heung Soo - Chủ tịch KoCham cho biết, các DN Hàn Quốc đang rất nỗ lực để phát triển ngành công nghiệp phụ trợ của Việt Nam nói chung và nuôi dưỡng các doanh nghiệp vừa và nhỏ nói riêng.

Ví dụ như trường hợp của Công ty Điện tử Samsung (SEV), công ty đã có thông cáo báo chí về việc đạt được thành tích nâng cao năng suất lên 85% thông qua chương trình tư vấn cho các doanh nghiệp Việt Nam hợp tác với Samsung (vendors). Samsung ước tính rằng chương trình tư vấn của Điện tử Samsung dành cho 26 doanh nghiệp Việt Nam hợp tác với Samsung từ năm 2015 đến năm 2017, đã giúp cải thiện hiệu suất vận hành thiết bị hơn 30%, giảm tỷ lệ lỗi hơn 20%. Trong năm nay, điện tử Samsung cũng đang tiến hành tư vấn cho các doanh nghiệp hợp tác và có kế hoạch tăng số lượng doanh nghỉệp được tư vấn hàng năm.

Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI, Chủ tịch VBF cũng cho biết, trong thời gian tới, VCCI sẽ phối hợp với các hiệp hội DN cố gắng xây dựng chương trình lựa chọn các nhóm DN Việt Nam có tiềm năng để hỗ trợ đào tạo các DN trở thành lực lượng kết nối với các DN nước ngoài.

Nhiều kiến nghị từ DN

Tại Diễn đàn, các vấn đề liên quan đến chuỗi giá trị, giải quyết những thách thức về công nghệ, tăng trưởng tài chính bền vững cũng được thảo luận sôi nổi.

Ông Vũ Tiến Lộc nhận định, hàng loạt động thái cải cách của Chính phủ, đặc biệt liên quan tới xuất nhập khẩu và đầu tư (điều kiện kinh doanh, kiểm tra chuyên ngành…) đang mang lại những kết quả bước đầu tích cực, tạo niềm tin cho cộng đồng DN và diện mạo mới cho môi trường đầu tư kinh doanh ở Việt Nam.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang phục hồi, xu hướng đổi mới công nghệ, tự động hóa và trí tuệ nhân tạo, mối quan tâm của xã hội và toàn cầu hóa là những động lực cho sự phát triển của DN trong kỷ nguyên cách mạng công nghiệp 4.0 . Đồng thời, cũng là cơ sở cho những thay đổi về tư duy quản lý của Chính phủ nhằm tạo dựng môi trường kinh doanh thuận lợi, khơi nguồn sáng tạo và mang tính cạnh tranh…

Tuy nhiên, dù tất cả các Bộ ngành đã được yêu cầu phải cắt giảm, đơn giản hóa 50% số điều kiện kinh doanh, song đến thời điểm này, mới chỉ có Bộ Công Thương đã soạn thảo và trình Chính phủ Nghị định theo yêu cầu. Bốn Bộ khác (Nông nghiệp, Xây dựng, Tài chính, Y tế) đã soạn thảo Nghị định, gửi VCCI lấy ý kiến doanh nghiệp.

Vì vậy, cộng đồng DN đề xuất Chính phủ tiếp tục thực hiện triệt để các mục tiêu cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. Bên cạnh đó là tăng cường các nỗ lực mở các con đường ưu tiên cho DN xuất khẩu thông qua các FTAs.

Ông Tomaso Andreatta - đồng Chủ tịch VBF cho rằng, năm 2018 là năm quan trọng đối với nền kinh tế Việt Nam. Việt Nam đang trên đà tăng trưởng nhanh nhờ đẩy mạnh xuất khẩu và duy trì được nguồn đầu tư ổn định từ bên ngoài. Song theo ông Tomaso, Việt Nam cũng đang đối mặt với những thách thức, trong đó có yếu tố từ bên trong và bên ngoài. Ví dụ yếu tố bên ngoài đó là bảo hộ thương mại, chiến tranh thương mại giữa hai cường quốc kinh tế. Yếu tố bên trong đó là có thể xảy ra việc vỡ bong bóng bất động sản và gây hậu quả lên hệ thống ngân hàng, và ảnh hưởng đến nền kinh tế.

Ngoài ra, so với những nền kinh tế lớn khác, đối với Việt Nam thương mại quan trọng. Theo đó nếu có thay đổi về thương mại, điều này sẽ ảnh hưởng nhiều tới kinh tế Việt Nam.

Vì vậy, ông Tomaso đề xuất, bên cạnh việc Việt Nam bảo vệ thị trường nội địa thì cũng cần sớm phê chuẩn các hiệp định thương mại tự do, phê chuẩn các hiệp định đã ký và cải cách hệ thống luật pháp để tuân thủ các hiệp định này.

Ông Kyle F.Kelhpfer - Giám đốc Quốc gia cấp cao, Việt Nam, Lào, Campuchia cho rằng, những đóng góp của khu vực FDI vào nền kinh tế Việt Nam là quan trọng, tuy nhiên để đa dạng nguồn vốn đầu tư từ khu vực FDI và nâng cao tính cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước, Việt Nam cần có sự thay đổi, về việc thu hút đầu tư đa dạng nhà đầu tư, trong đó đặc biệt chú trọng đến việc tăng cường mối liên kết giữa doanh nghiệp giữa doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp FDI, để tạo lợi ích chung. Yêu cầu này được đưa ra trong bối cảnh, Việt Nam đang hội nhập sâu rộng với nền kinh tế thế giới.