Thu hút FDI: Thay đổi cả về lượng và chất

Các FTA được ký kết là cơ hội để thu hút vốn FDI tăng trở lại

Ông đánh giá như thế nào về nguồn vốn FDI đối với phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam?

Có thể nói, FDI đã có những đóng góp tích cực đối với phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam như cung cấp vốn cho sản xuất- kinh doanh, tạo việc làm, nâng cao trình độ, tay nghề cho người lao động. Đã có rất nhiều lao động Việt Nam trưởng thành sau một thời gian làm việc và học được kinh nghiệm quản lý từ DN FDI. FDI giúp hệ thống pháp luật trở nên minh bạch hơn, thúc đẩy cải thiện môi trường đầu tư và hạ tầng kinh tế - xã hội, hạ tầng kỹ thuật theo hướng tích cực, thúc đẩy tiến trình hội nhập sâu rộng của Việt Nam với thế giới.

Mặc dù có những đóng góp lớn, song cũng phải nhìn nhận một cách công bằng, khu vực FDI thời gian qua vẫn còn nhiều hạn chế. Hiện tượng ô nhiễm môi trường, chuyển giá, trốn thuế, tranh chấp lao động ở DN FDI vẫn còn xảy ra. Khu vực FDI dù xuất khẩu nhiều nhưng nhập khẩu cũng lớn; đa số mới chỉ lắp ráp sản phẩm tại Việt Nam nên giá trị gia tăng chưa cao; phát triển thiếu sự gắn kết với khu vực DN trong nước, chưa có nhiều tác động lan tỏa nên không tạo điều kiện để DN trong nước tham gia nhiều vào chuỗi giá trị xuất khẩu của các DN FDI…

Để FDI tạo ra giá trị gia tăng cao hơn, có tác động lan tỏa tốt hơn cho nền kinh tế trong nước, chúng ta cần làm gì?

Có thể nói, thu hút FDI hiện nay đã bước sang một giai đoạn mới. Nếu như trước đây, chúng ta thừa lao động, thiếu vốn, thì các dự án FDI trong giai đoạn trước đã đáp ứng được yêu cầu này. Tuy nhiên, cục diện hiện nay đã thay đổi, nguồn lao động cũng không còn dư thừa như trước, thậm chí nhiều thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương,… còn thiếu lao động cho sản xuất, nên mục tiêu thu hút FDI thời gian tới cần theo hướng chọn lọc những dự án có chất lượng tốt, công nghệ hiện đại, thân thiện với môi trường. Khuyến khích những tập đoàn đa quốc gia có dự án tốt và có ràng buộc cam kết về chuyển giao công nghệ, đào tạo lao động.

Tuy nhiên, nói như vậy không có nghĩa là chúng ta cứ ngồi im chờ đợi DN FDI vào và chủ động chuyển giao công nghệ. Bản thân người Việt Nam, các DN phải tự học hỏi, nắm bắt công nghệ hiện đại để trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu. Có như vậy FDI mới tạo ra giá trị gia tăng và tác động lan tỏa tốt hơn, đưa Việt Nam trở thành nước công nghiệp vào năm 2020.

Ông có dự báo gì về tình hình thu hút FDI vào Việt Nam thời gian tới?

Thu hút FDI 6 tháng đầu năm chỉ đạt 5,49 tỷ USD, bằng 80,2% so với cùng kỳ năm 2014, và chỉ bằng 23,8% so với kỳ vọng của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Cũng chưa bao giờ vốn FDI thu hút lại thấp hơn vốn giải ngân như 6 tháng đầu năm. Nhưng theo tôi, sự chững lại của FDI thời gian này là cần thiết, đây là sự chững lại mang tính thời điểm chứ hoàn toàn không phải xu hướng. Thời gian tới, khi một loạt các FTA Việt Nam- Hàn Quốc, Việt Nam - EU, TPP được ký kết sẽ là cơ hội để thu hút FDI tăng mạnh trở lại.

Xin cảm ơn ông!