Thay thế tấm lợp an toàn: Người dân cần sự hỗ trợ từ Nhà nước

Dọc theo Quốc lộ 1 lên với thành phố Lạng Sơn, hai bên đường nhà lợp tôn chỉ thấp thoáng, đa số vẫn là các ngôi nhà lợp bằng tấm lợp fibrô – xi măng. Chị Chu Mai Hương, người dân tộc Tày ở huyện Lộc Bình, Lạng Sơn cho biết: Ở Lộc Bình vẫn còn tới 50% nhà cửa được lợp bằng tấm lợp fibrô – xi măng. Đây chủ yếu là các hộ xây nhà từ 20 năm trước. Vài năm trở lại đây, người dân xây nhà ít sử dụng tấm lợp fibrô – xi măng, mà dùng tôn nhiều hơn. Tuy nhiên, để mua được tôn dày, mát thì giá lại không hề rẻ… chính vì vậy, một vài hộ vẫn chọn tấm lợp fibrô – xi măng.

Rất nhiều ngôi trường ở vùng Tây Bắc còn dùng tấm lợp fibrô - xi măng

Nói về độ độc hại của tấm lợp fibrô – xi măng do có chứa amiang, chị Hương cho hay: Thông tin hiện nay tương đối cập nhật nên nhiều bà con đã biết là amiang độc hại. Tuy nhiên, do tác hại của amiang không nhìn thấy ngay, mà âm ỉ trong rất nhiều năm nên bà con chưa biết sợ. “Đa số đồng bào phải rất cố gắng mới xây được ngôi nhà, chái bếp… Tiền xây nhà còn đi vay mượn, nên giờ bảo bà con dỡ tấm lợp đang dùng để thay bằng mái khác thì rất khó. Người có điều kiện thì đã chủ động thay thế từ nhiều năm trước, còn lại đa số là các hộ nghèo, hộ khó khăn…” - chị Hương chia sẻ.

Ông Hoàng Văn Tấn, người dân tộc Nùng, cũng là người có uy tín ở khối 8, thị trấn Cao Lộc (Lạng Sơn) cho hay: Bây giờ ông mới được nghe tuyên truyền về tác hại của amiang. Nhưng hàng chục năm trước, tại xí nghiệp sản xuất gạch nơi ông làm việc, amiang đã được sử dụng để cuốn quanh lò thu nhiệt. Công nhân tiếp xúc trực tiếp với amiang thường có hiện tượng ngứa ngáy khó chịu, càng gãi càng ngứa… nhưng mọi người cũng không biết đó là amiang và amiang là độc hại.

Hiện nay, tại quê ông Tấn, người dân vẫn khoan, cắt dỡ, đập các tấm lợp có chứa amiang; các tấm lợp hỏng còn được tận dụng để làm đường, đổ móng nhà. “Được đi nghe tập huấn tôi mới biết, sợi amiang có thể xâm nhập vào cơ thể qua mũi, miệng do ăn uống hoặc hít phải. Các sợi amiang tích tụ trong cơ thể có thể gây ung thư màng phổi, thanh quản, dạ dày và ruột…” – ông Tấn chia sẻ.

Cũng như ông Tấn, ông Lê Xuân Từ rất ngạc nhiên khi biết amiang độc đến thế. Ông đề xuất: “Biết độc rồi thì phải lập tức khuyến cáo bà con không sử dụng tấm lợp fibrô – xi măng có chứa amiang nữa, mà chuyển sang loại vật liệu khác. Tuy nhiên, muốn bà con thay đổi suy nghĩ, cần có sựvào cuộc của các tổ chức chính trị ở xã, phường, thôn, bản. Một mặt nói cho bà con thấy rõ tác hại, mặt khác khuyến khích các đại lý bán vật liệu xây dựng hạn chế bán mặt hàng này”.

Với các hộ dân đã lợp tấm lợp fibrô – xi măng, ông Tấn cho rằng: Cần hỗ trợ bà con 50 - 70% kinh phí thay tấm lợp bằng chất liệu khác. Có như vậy, bà con mới quyết tâm dỡ bỏ các tấm lợp fibrô – xi măng đang dùng. Chứ chỉ hô hào chung chung thì bà con nghe xong để đấy, vì đa số các hộ đồng bào cuộc sống còn rất khó khăn.

Đồng tình với nhận định này, ông Ngô Bá Sơn, đến từ Liên đoàn Lao động Nghệ An cho hay: Liên đoàn Lao động Nghệ An với sự hỗ trợ của Anpheda Việt Nam đã tiến hành thay thế tấm lợp cho 10 hộ dân ở Nghệ An. Với sự hỗ trợ về kinh phí, kỹ thuật, các hộ dân đều rất đồng tình hưởng ứng và hiệu quả đến nay rất tốt. Đây có thể xem là mô hình cần được nhân rộng ở các thôn, bản đang sử dụng phổ biến tấm lợp fibrô – xi măng trên toàn quốc.

Trong lúc chờ đợi một chính sách hợp lý để thực hiện “Lộ trình dừng sử dụng amiang trắng vào năm 2023”, trước mắt người dân xây nhà mới nên chủ động không sử dụng các sản phẩm tấm lợp fibrô – xi măng có chứa amiang. Với các hộ đang sử dụng, tránh làm vỡ, khoan đục tấm lợp để hạn chế bụi amiang phát tán ra ngoài môi trường. Xếp gọn các tấm lợp không sử dụng vào nơi an toàn, tuyệt đối không sử dụng nguồn nước được hứng từ các tấm lợp fibrô – xi măng để ăn uống, sinh hoạt.