Tập đoàn kinh tế tư nhân: Đừng “đánh nhầm hơn bỏ sót”!
Diễn đàn 10/10/2012 10:01 Theo dõi Congthuong.vn trên
Các công ty tư nhân nắm vai trò chủ lực trong ngành cà phê.
CôngThương - Thủ tướng Chính phủ đã chính thức có quyết định kết thúc thí điểm (tức là giải tán) đối với Tập đoàn Công nghiệp xây dựng (Tập đoàn Sông Đà) và Tập đoàn Phát triển nhà và đô thị (Tập đoàn HUD). Đó là sự kiện khởi đầu cho việc giải tán các TĐKTNN tiếp theo.
Sẽ có nhiều sự phân tích về những bất hợp lý của mô hình tập đoàn. Song, nếu từ những yếu kém của TĐKTNN mà “kết tội” cho các TĐKT nói chung thì sẽ đổ tiếng oan cho các TĐKT tư nhân. Bởi, giữa TĐKTNN và TĐKT tư nhân có những khác nhau rất cơ bản.
Trước hết, TĐKTNN ở nước ta là “sản phẩm” đã xuất hiện ở một số quốc gia trên thế giới vào những năm 80 của thế kỷ trước. Chẳng hạn, TĐKTNN ở Trung Quốc xuất hiện từ 1980 với khẩu hiệu: “Hợp tác- cùng quản lý- không thay đổi về sở hữu” và đến năm 2001, Trung Quốc có 2.710 TĐKTNN.
Đến nay, khái niệm TĐKTNN đã không còn tồn tại cả về lý thuyết và thực tiễn ở các quốc gia trên thế giới. Song, TĐKT tư nhân vẫn còn tồn tại và ngày càng có nhiều tập đoàn xuyên quốc gia với quy mô rất lớn như: Wells Fargo; IBM, Petro China; Huyndai, Missubitsi, Samsung, Siment...
Điểm khác biệt lớn nhất giữa TĐKTNN và TĐKT tư nhân là chủ sở hữu.
TĐKTNN là của nhà nước, do nhà nước làm chủ sở hữu, còn TĐKT tư nhân thì nhà đầu tư tư nhân làm chủ sở hữu, một số trường hợp có sự tham gia của Nhà nước nhưng với tỷ lệ không chi phối... Như vậy, chủ sở hữu của TĐKTNN là “chủ ảo”, còn chủ sở hữu của TĐKT tư nhân là chủ thực sự.
Từ khác biệt quan trọng đó, TĐKTNN thường được “thành lập” bằng quyết định hành chính, từ sự lắp ghép cơ học các pháp nhân độc lập, thậm chí là bất chấp quy luật khách quan. Ngược lại, các TĐKT tư nhân không có quyết định thành lập mà được hình thành dần dần theo nhu cầu liên kết trong sản xuất- kinh doanh. Không quốc gia nào có luật về TĐKT vì TĐKT không phải là hình thức tổ chức doanh nghiệp, không có tư cách pháp nhân mà chỉ là sự liên kết tự nguyện. Ở các TĐKTNN, việc quản trị tập đoàn thường sử dụng triệt để các công cụ hành chính như phê duyệt, bổ nhiệm, miễn nhiệm... Ngược lại, công tác quản trị ở các TĐKT tư nhân là tôn trọng quyền độc lập của các thành viên trong tập đoàn, là tạo ra sự phối hợp, kết hợp tự nguyện vì lợi ích chung. Trong khi chúng ta “lên án” việc kinh doanh đa ngành ở các TĐKTNN thì ngược lại, hầu như các TĐKT tư nhân trên thế giới đều kinh doanh đa ngành trên cơ sở một hoặc một số lĩnh vực kinh doanh chính...
Ở nước ta, bên cạnh những TĐKTNN với quy mô khá lớn và có không ít tiếng xấu, một số TĐKT tư nhân đã hình thành và hoạt động khá tốt như: Việt Á, Mai Linh, FPT, Hòa Phát... Còn khá nhiều công ty cổ phần có nhiều công ty con ở cả trong nước và nước ngoài, thực sự là một TĐKT nhưng vẫn âm thầm hoạt động, không xưng danh là tập đoàn.
Vì vậy, nếu nhìn các TĐKT tư nhân với những khiếm khuyết như của TĐKTNN sẽ là sai lầm. Sai lầm nghiêm trọng hơn là để khắc phục những hạn chế của TĐKTNN, chúng ta lại ban hành những văn bản quy phạm pháp luật về quản lý tập đoàn nói chung như xin thành lập tập đoàn, quy định vốn pháp định và cơ chế quản lý với một tập đoàn, bao gồm cả các TĐKT tư nhân.
Với tư cách là chủ sở hữu, nhà nước có thể và cần thiết phải ban hành những văn bản (thậm chí là luật) về TĐKTNN. Song, với các TĐKT tư nhân thì xin dành lại quyền đó cho chủ sở hữu là những nhà đầu tư tư nhân. Không nên áp đặt tư tưởng “không quản được thì cấm” hoặc “đánh nhầm hơn bỏ sót”... đối với các TĐKT tư nhân!
Điểm khác biệt lớn nhất giữa TĐKTNN và TĐKT tư nhân là chủ sở hữu. TĐKTNN là của Nhà nước, do Nhà nước làm chủ sở hữu, còn TĐKT tư nhân thì nhà đầu tư tư nhân làm chủ sở hữu, một số trường hợp có sự tham gia của nhà nước nhưng với tỷ lệ không chi phối. |