Sản xuất bột giấy tái chế: Lợi bất cập hại
Công nghiệp nhẹ 25/07/2018 06:06 Theo dõi Congthuong.vn trên
Sản xuất giấy phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu |
Nghịch lý cung – cầu
Theo Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam (VPPA), từ cuối năm 2017 đến nay, một số DN nước ngoài và Việt Nam tìm cách liên doanh để sản xuất bột giấy tái chế (đánh tơi giấy phế liệu, qua các quá trình làm sạch sơ bộ, sau đó xeo thành tấm, cuộn, hay ép thành khối bột giấy) để xuất khẩu. Nguyên nhân của hiện tượng này do một số nước trong khu vực siết chặt kiểm soát môi trường, khuyến khích các tập đoàn lớn áp dụng công nghệ hiện đại cũng như đầu tư ra nước ngoài để xuất khẩu giấy trở lại. Đồng thời, thắt chặt cấp phép nhập khẩu giấy phế liệu làm nguyên liệu sản xuất nên các DN thiếu nguyên liệu, cũng như thiếu hụt giấy thành phẩm, đặc biệt là giấy bao bì công nghiệp.
Điều đáng nói ở đây là nhu cầu bột giấy trong nước vẫn rất lớn nhưng khi nguồn cung thiếu hụt, DN phải nhập khẩu. Thống kê cho thấy, năng lực sản xuất bột giấy của DN trong nước chỉ đạt khoảng 200.000 tấn mỗi năm, không đủ đáp ứng nhu cầu.
Một nghịch lý khác: Nguyên liệu chủ yếu để sản xuất bột giấy là dăm gỗ thì Việt Nam đã và đang xuất khẩu với giá trị thấp, sau đó lại nhập khẩu bột giấy/giấy với giá cao. Đã có thời điểm giá xuất khẩu dăm gỗ của Việt Nam chỉ khoảng 110 - 120 USD/tấn, trong khi giá nhập khẩu bột giấy ở mức trung bình 800 - 900 USD/tấn. Hàng năm, lượng dăm gỗ xuất khẩu bình quân lên tới 7 - 8 triệu tấn dăm khô, tương đương 14 - 16 triệu m3 gỗ quy tròn, kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 1 tỷ USD. Thế nhưng kim ngạch nhập khẩu giấy, bột giấy thành phẩm lên tới trên 2,5 tỷ USD.
Nguy cơ ô nhiễm môi trường
Để sản xuất ra 1 tấn bột giấy thành phẩm, cần tới 1,2-1,3 tấn giấy phế liệu hoặc 4,1-4,3 tấn gỗ. Hiện, nguồn giấy phế liệu thu được trong nước để tái sử dụng rất ít, chỉ chiếm khoảng 30%, số còn lại phải nhập khẩu để tái chế hoặc dùng nguyên liệu khác. Nguyên nhân do hệ thống pháp lý liên quan đến hoạt động thu gom vật liệu tái chế thiếu đồng bộ và chưa có chính sách khuyến khích hoạt động thu gom và tái chế, đặc biệt là với giấy các loại.
Một vấn đề khác là trong bối cảnh thị trường mở cửa gần như hoàn toàn (thuế nhập khẩu hầu hết các loại giấy là 0%, kể cả các loại giấy DN trong nước đã sản xuất được và đáp ứng tốt nhu cầu), nhiều DN trong nước đang gặp khó khăn, hạn chế nguồn lực cả về vốn và công nghệ lại chưa có sự hỗ trợ cần thiết của nhà nước. Đáng lo ngại, theo TS. Đặng Văn Sơn – Viện trưởng Viện Công nghiệp giấy và Xenluylô - việc đầu tư sản xuất bột giấy từ giấy phế liệu nhập khẩu để xuất khẩu có tác động rất xấu tới DN trong nước và nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Cụ thể, tình trạng bột sạch đưa đi xuất khẩu còn rác để lại Việt Nam sẽ lan rộng và khó kiểm soát, tạo ra áp lực lớn cho sự chịu tải của môi trường. Trong khi đó, Việt Nam vẫn phải nhập khẩu bột giấy và nguyên liệu giấy thu hồi để phục vụ sản xuất.
Các nghiên cứu của Bộ Tài nguyên và Môi trường chỉ rõ, ngành giấy là một trong những ngành có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường nếu DN không được đầu tư một cách bài bản và thực hiện không đúng quy định của nhà nước. |