Phòng chống tác hại rượu, bia: Đẩy mạnh tuyên truyền “uống có trách nhiệm”!

Từ năm 2008, Heineken Việt Nam đã tiên phong phối hợp với Ủy ban An toàn giao thông quốc gia triển khai các chương trình truyền thông nâng cao nhận thức về uống rượu bia cho người tiêu dùng

Ý tưởng này khó khả thi khi ngay quỹ “gốc” là Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá cũng chưa đạt kỳ vọng sau hơn 5 năm hoạt động.

“Nâng cao sức khỏe bao hàm nội dung, ý nghĩa rộng và liên quan đến nhiều vấn đề khác chứ không riêng thuốc lá và rượu bia. Để nâng cao sức khỏe người dân phải dựa trên cơ sở nghiên cứu khoa học sâu rộng, cần nhiều nguồn lực xã hội cùng chung tay chứ không chỉ dùng nguồn thu từ ngành sản xuất thuốc lá, bia rượu”- ông Vũ Văn Cường - Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam - đã từng nhận xét trên một diễn đàn.

Trên thế giới trong số ít quốc gia có luật về kiểm soát đồ uống có cồn, không phải nước nào cũng chọn việc lập Quỹ Nâng cao sức khỏe để giảm tác hại bia, rượu tới sức khỏe. Đơn cử tại Thái Lan, sau một thời gian được lập, Quỹ đã phải điều chỉnh hoạt động do vướng phải những thách thức trong bảo đảm tính hiệu quả.

Từ thực tế phòng, chống tác hại thuốc lá chưa mấy hiệu quả cho thấy, cần tìm phương thức khác để tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người tiêu dùng. Song song với đó là thắt chặt quản lý, kiểm soát và triệt hạ tệ nạn sản xuất, kinh doanh các loại rượu lậu, rượu giả tự nấu.

Theo Báo cáo khảo sát của Euromonitor năm 2015, ước lượng khoảng 28% đồ uống có cồn ở Việt Nam là sản xuất trái phép, không đóng thuế và không được kiểm soát chặt chẽ, trong đó chiếm 97% sản lượng và giá trị của đồ uống có cồn trái phép là rượu gạo, rượu lậu. Thống kê của Hiệp hội Bia - Rượu -Nước giải khát năm 2017 cho thấy, 80% lượng rượu hiện nay tiêu thụ trên thị trường không được dán nhãn mác theo đúng quy định của pháp luật. Điều này đồng nghĩa với việc 80% lượng rượu tiêu thụ trong nước không được kiểm soát về mặt chất lượng.

Với điều kiện Việt Nam, thay vì ban hành thêm Quỹ gây tốn nguồn lực, chưa rõ tính hiệu quả thì cần tăng cường tuyên truyền phổ biến các quy định pháp luật tới các nhà sản xuất và truyền thông nâng cao nhận thức hành vi sử dụng đồ uống có cồn có trách nhiệm, có văn hóa; không lạm dụng đồ uống có cồn đến người dân. Thay vì doanh nghiệp phải nộp 0,5 - 2% trên giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt vào Quỹ hoặc các hoạt động phòng chống tác hại của rượu, bia và nâng cao sức khỏe do Chính phủ quy định, các doanh nghiệp sẽ dùng khoản kinh phí này cho các chiến dịch truyền thông về uống có trách nhiệm với hiệu quả cao trong việc phòng, chống lạm dụng đồ uống có cồn, do các hoạt động marketing, quảng bá với người tiêu dùng vốn là thế mạnh của các doanh nghiệp này.

Một số chương trình như vậy đã được tiến hành liên tục trong nhiều năm và có ảnh hưởng khá rộng rãi trong công chúng. Chẳng hạn như cuộc thi online “Uống có trách nhiệm” hay chương trình truyền thông “Đã uống rượu bia thì không lái xe” do nhãn hàng Heineken phối hợp với Ủy ban An toàn giao thông quốc gia thực hiện, với ngân sách chiếm đến 10% ngân sách quảng cáo hàng năm của doanh nghiệp. Chuỗi sự kiện “Bức tường Tiger 2017” cũng gây ấn tượng mạnh mẽ và lan tỏa rộng rãi thông điệp uống có trách nhiệm - đặc biệt là các bạn trẻ.

Ông Nguyễn Văn Việt - Chủ tịch Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam - bày tỏ, việc thu hút nguồn lực dành cho các hoạt động tương tác với khách hàng của doanh nghiệp vào Quỹ do Chính phủ quản lý có thể làm tăng chi phí mà lại ít tác dụng trong việc giảm tác hại lạm dụng đồ uống có cồn. “Nên bỏ đề xuất lập Quỹ Nâng cao sức khỏe. Giải pháp tốt hơn là nên quy định các doanh nghiệp đồ uống có cồn phải tiếp tục đẩy mạnh thực hiện các chương trình tuyên truyền uống có trách nhiệm, vốn là thế mạnh của các doanh nghiệp này” - ông Việt kiến nghị.