Phát triển ngành cà phê bền vững: Cần có thêm các "đầu tàu"

Nhiều rủi ro

Theo ông Đỗ Hà Nam - Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam, Chủ tịch Công ty Cổ phần Tập đoàn Intimex, rủi ro khi kinh doanh cà phê trên sàn phụ thuộc vào người mua hàng (thường là mua trên giấy nhiều hơn mua trực tiếp), dẫn đến thị trường luôn biến động. Nếu DN không có kinh nghiệm và tham gia theo "bầy đàn", rủi ro rất lớn.

Để phát triển ngành cà phê bền vững, doanh nghiệp cần có hệ thống thu mua tốt từ người nông dân

Thực tế cho thấy, nhiều năm qua, sản lượng xuất khẩu cà phê Việt tăng nhưng chủ yếu xuất thô, giá trị gia tăng thấp, thương hiệu không có. Dù biết đầu tư chế biến sâu mang lại hiệu quả nhưng vì tiềm lực còn hạn chế, nhất là về tài chính, nên DN nội đành chấp nhận, đó là chưa kể đến sự cạnh tranh đến từ các công ty nước ngoài đầu tư vào Việt Nam.

Năm 2018, giá cà phê đầu vụ khá tốt đối với người nông dân, xuất khẩu tăng khoảng 15% so với năm 2017; sau đó, giá tiếp tục đi xuống. Điều đáng nói, lượng tồn cà phê chủ yếu nằm ở kho của người dân, nếu đẩy mạnh bán ra, giá thị trường sẽ giảm. Việc giữ giá cà phê ổn định là bài toán rất khó.

Nâng cao chất lượng

Rủi ro trong kinh doanh nông nghiệp khó tránh khỏi, vấn đề làm sao tạo điều kiện cho DN vượt qua khó khăn. Điều đáng mừng, hiện đã có một số DN Việt Nam đã đi theo xu hướng đầu tư chiều sâu, nâng cao giá trị hàng hóa cũng như vệ sinh an toàn thực phẩm, xuất xứ nguồn gốc, tạo sản phẩm khác biệt để cạnh tranh... Nếu DN làm tốt những vấn đề này, giá của sản phẩm sẽ được nâng lên, năng lực cạnh tranh được cải thiện.

Thời gian vừa qua, với sự vào cuộc giám sát chặt chẽ về nguồn gốc, chất lượng của cơ quan quản lý như Bộ Công Thương, Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng với sự tập trung đầu tư vào chế biến, nâng cao chất lượng của các DN, sản phẩm cà phê Việt ngày càng có chỗ đứng trên thị trường. Hiện nay, Việt Nam có khoảng 10 nhà máy chế biến cà phê chất lượng cao, trong đó, có 5 công ty của nước ngoài.

Để phát triển ngành cà phê mang tính bền vững, các DN cần có hệ thống thu mua tốt từ người nông dân, xây dựng cơ sở chế biến bảo đảm tiêu chuẩn; xây dựng hệ thống bán hàng chuyên nghiệp, thực hiện chữ tín trong kinh doanh. Ngoài ra, cần nỗ lực nâng cao tỷ trọng sản phẩm chế biến sâu như cà phê hòa tan, cà phê bột; giúp nâng cao giá trị hàng hóa, lợi nhuận cũng như tạo thương hiệu, từng bước hướng tới thị trường toàn cầu.

Bên cạnh đó, nhà nước cần nghiên cứu hợp tác với các DN đầu tàu, vì những DN này ngoài khả năng tạo ra thị trường hàng hóa, điều tiết thị trường, giá; còn có thể phối hợp với cơ quan Chính phủ cảnh báo các rủi ro của sản phẩm ra thị trường.