Điều kiện kinh doanh- sửa nghị định hay nhìn lại cách thực hiện luật?

Cần tận dụng lợi thế công nghệ để thúc đẩy các mô hình kinh doanh vận tải

Một ví dụ điển hình cho câu chuyện này là dự thảo nghị định sửa đổi Nghị định 86/2014/NĐ-CP về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng ô tô. Tính từ lần dự thảo đầu tiên trình Chính phủ vào ngày 30/12/2016 cho tới dự thảo mới nhất ngày 31/7/2018 đã dự thảo tới lần thứ 5 nhưng vẫn bị các doanh nghiệp kinh doanh giao thông vận tải liên tiếp phản ứng.

Kể từ khi có hiệu lực, Nghị định 86/2014/NĐ-CP đã bộc lộ những tồn tại, bất cập cần sửa đổi, bổ sung nhằm bảo đảm thị trường cạnh tranh lành mạnh, nâng cao chất lượng và đa dạng hóa dịch vụ vận tải bằng ô tô. Bộ Giao thông Vận tải được giao chủ trì xây dựng Dự thảo nghị định thay thế Nghị định 86/2014/NĐ-CP và đến nay đã trình Chính phủ dự thảo nghị định. Tuy nhiên, dự thảo còn nhiều nội dung bất cập, thể hiện sự can thiệp hành chính của cơ quan quản lý nhà nước vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, và những vướng mắc trong vận tải bằng xe ô tô chưa được giải quyết.

Công bằng mà nói, dự thảo sửa đổi Nghị định 86/2014/NĐ-CP về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng ô tô mới nhất đang được lấy ý kiến thực tế đã có nhiều điểm mới, như đã bỏ một số quy định, điều kiện về màu sơn biểu trưng, niêm yết logo, trung tâm điều hành, thiết bị liên lạc, đồng phục... Mặc dù vậy, theo các chuyên gia kinh tế, điều này vẫn là chưa đủ khi vẫn lấy cách thức cũ áp đặt cho phương thức kinh doanh mới để giải quyết bất cập hiện tại, trong đó có những cái đang bị vô hiệu hóa như bên nhận thế chấp xe ô tô được quyền giữ chứng nhận đăng ký xe, trái với quy định của Luật Giao thông đường bộ năm 2008. Thêm vào đó, dự thảo ngày 31/7/2018 trong khi cắt bỏ 12 điều kiện kinh doanh thì lại bổ sung tới 85 điều kiện kinh doanh khác “theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải”.

Ông Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả cho rằng, cần đổi mới quan niệm về mô hình kinh doanh, thừa nhận thế mạnh của các đơn vị công nghệ là phát triển công nghệ phần mềm hiện đại để xử lý hệ thống dữ liệu lớn (big data); cần tận dụng thành quả của kinh tế chia sẻ để tiết kiệm nguồn lực cho xã hội. Bên cạnh đó, cần loại bỏ các điều kiện, thủ tục không cần thiết, tạo gánh nặng và phát sinh chi phí không cần thiết cho doanh nghiệp. Điều này cũng hoàn toàn đúng với dự thảo nghị định sửa đổi Nghị định 86.

Chia sẻ ý kiến của ông Long, liên quan đến vấn đề rất “nóng” là xe hợp đồng điện tử, Ths Trương Đình Quý - Uỷ viên Hội đồng khoa học, Viện Khoa học pháp lý và kinh doanh quốc tế - Hội Luật gia Việt Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP. Hồ Chí Minh cho rằng, về mặt bản chất kinh doanh, taxi truyền thống và Grab đều là taxi. Tuy nhiên, Bộ Giao thông Vận tải lại chia ra thành dịch vụ taxi và xe hợp đồng điện tử để từ đó áp đặt các điều kiện kinh doanh khác nhau tạo ra sự bất công trong kinh doanh. Cùng kinh doanh trên một thị trường, phục vụ cùng một đối tượng khách hàng, cung cấp một dịch vụ như nhau, nhưng taxi phải chịu 13 điều kiện kinh doanh khắt khe còn xe hợp đồng điện tử thì không. “Việc này giúp các loại hình xe hợp đồng điện tử phát triển mạnh mẽ và đẩy các doanh nghiệp taxi truyền thống rơi vào khủng hoảng”, ông Quý nhận xét.

Nhiều ý kiến khác lại cho rằng, vấn đề là không phải là sửa đổi, bổ sung quy định này nọ của Nghị định 86 mà vấn đề lớn hơn là cần tiến tới sửa Luật Giao thông đường bộ ban hành đã hơn 10 năm nay như ý kiến của ông Trương Thanh Đức, Chủ tịch Công ty Luật Basico. Thêm nữa, mô hình Uber, Grab theo luật sư Đức là một mô hình kinh doanh hoàn toàn mới, chưa có trong Luật Giao thông đường bộ năm 2008, nên cần thêm quy định các điều kiện khác. “Đúng ra phải sửa Luật Giao thông đường bộ chứ không nên dùng dằng mãi ở cấp nghị định”, ông Đức nói.