CôngThương - Đó là câu hỏi không dễ trả lời bởi kinh doanh đầy sự bí mật, bất ngờ và cả vận may… Có lần, một nhà văn gắn bó khá mật thiết với giới doanh nhân than rằng, đại gia Việt Nam chủ yếu đi lên bằng con đường… buôn lậu. Đó là buôn bán hàng lậu ở cửa khẩu Mộc Bài, qua biên giới với Campuchia. “Đánh” hàng Trung Quốc qua biên giới phía Bắc và một số người giàu lên nhờ con đường du học và xuất khẩu lao động sang các nước Đông Âu. Những người này nhờ sự nhanh nhạy, năng động cộng với dám nghĩ, dám làm đã nhanh chóng trở nên giàu có.
Nhận xét này không phải là đúng tuyệt đối nhưng cũng không phải không có cơ sở. Nếu trước năm 1986, Campuchia là “trạm trung chuyển” hàng hóa chủ yếu từ các nước Đông Nam Á vào Việt Nam thì từ sau năm 1986, là thời kỳ “hoàng kim” của hàng hóa Trung Quốc…
Những năm gần đây, nhiều đại gia Việt Nam phất lên bằng con đường đầu cơ tài chính và kinh doanh bất động sản. Họ thành lập các ngân hàng, lập các dự án và cả buôn bán đất đai. Một số khác giàu nhờ con đường bán tài nguyên quốc gia như: chặt gỗ trên rừng, đào mỏ dưới đất. Một số khác nữa thì nhờ vào bán nông - thủy sản hay gia công hàng xuất khẩu...
Nghiêm túc mà nói, chúng ta chưa có doanh nhân giàu lên nhờ tài năng khoa học hay công nghệ.
Trong một bài trả lời phỏng vấn mới đây, TS.Lê Đăng Doanh đã nói: "Những đại gia giàu nhất của nước Việt Nam không phải là những người đã có đóng góp nhiều về khoa học công nghệ, không phải là những người đã có bằng sáng chế, phát minh..., mà là những người đã khai thác được nhiều đất đai, đã đẵn được nhiều gỗ, đã khai thác được nhiều mỏ… Thế thôi chứ không phải là những người có đóng góp xuất chúng gì về công nghệ như ông Bill Gates và những người khác".
Thực tình, sự giàu có nào cũng đáng quý trọng cả, miễn là làm ăn chính đáng, không vi phạm pháp luật.
Thế nhưng nếu giàu lên nhờ những phát minh khoa học kỹ thuật hay công nghệ thì “oách” hơn, đáng kính trọng hơn bởi họ không chỉ làm giàu cho bản thân, làm giàu cho đất nước mà còn làm giàu cho cả nhân loại.
Thế nhưng muốn làm giàu bằng con đường khoa học kỹ thuật thì lại phải dựa trên nền tảng khoa học kỹ thuật. Và bài toán kinh tế cuối cùng lại thuộc về giáo dục…